REDACTIE| Tismarvoetbal gaat steeds maar weer op zoek naar 'de ziel' van het voetbal. Authenticiteit en nostalgie spelen daarin een belangrijke rol. Al mijmerend haalden we laatst herinneringen op aan het jaar 1985 toen PSV in de UEFA Cup tegen het onuitspreekbare Dnjepr Dnjepropetrowsk lootte.
Door: Willy Rooyakkers
Zo halverwege de jaren'80 zat het Nederlandse voetbal een beetje in een soort van tussenfase. Na de zeer succesvolle jaren'70 had men zich al twee keer achter elkaar niet weten te plaatsen voor een eindtoernooi. Zo ging het WK'82 aan onze neus voorbij vanwege de vrije trap van Michel Platini in Parijs en twee jaar later bezorgde Spanje met negen goals binnen 35 minuten het land een collectieve nationale kater. En dat allemaal terwijl bondscoach Kees Rijvers bij de buren zat te kaarten. Ook nu hing kwalificatie voor het WK in Mexico'86 alweer aan een zijden draadje. Er was nog een kans maar dan moest er over twee duels met aartsrivaal België worden afgerekend. We weten nu hoe dat afliep: door onder meer een snelle aangesmeerde rode kaart voor Wim Kieft in de heenwedstrijd (1-0 verlies) en een late goal van Georges Grün tijdens de return (2-1 winst) kon Nederland ook nu weer gewoon thuisblijven.
Woensdagmiddag
De wedstrijden tussen PSV en de ploeg uit de Sovjet Unie, wij wisten destijds echt het verschil nog niet tussen de Oekraine en Rusland, werden precies afgewerkt tussen de twee titanenduels met de Belgen in. Nu was ik zelf als jong ventje destijds 90% van de dag met voetbal bezig maar van deze club met die onuitspreekbare naam wist ik hoegenaamd niets. Dat kwam waarschijnlijk omdat ze nog nooit tegen een Duitse club hadden gespeeld. Op de woensdagen als het Europese voetbal op de rol stond dan zat ik namelijk steevast de gehele middag voor de TV want dan zond de ZDF of ARD altijd een hele rits aan duels rechtstreeks uit. Dan kreeg je bijvoorbeeld om 13.00 uur Banik Ostrava - Eintracht Frankfurt, gevolgd door Lech Poznan - 1. FC Köln en rond etenstijd Dynamo Kiev - Bayern München. Ik vergaapte me dan altijd aan die groene legerjassen op de eerste rijen, de slechte geluidskwaliteit ('Originalton') en namen van spelers waar ik nog nooit van gehoord had. Om het kwartier kwam er dan zo'n grote klok in beeld waarop stond dat er een kwartier, half uur of een hele helft gespeeld was. Vaak hadden die Duitse clubs het dan enorm lastig om vervolgens in de terugwedstrijd een achterstand van een paar goals achteloos weer goed te maken.
Talenten
Maar goed: Dnjepr dus. Mijn vriend Paul had in die tijd om onverklaarbare redenen al een voorliefde voor het voetbal uit de Sovjet-Unie. Hij had het regelmatig over Dynamo Kiev dat volgens hem het nieuwe voetbal speelde. Hij noemde het een soort van countervoetbal dat iedere tegenstander als een tornado van het veld zou blazen. Het woord 'omschakelen' kenden we toen natuurlijk nog niet en 'druk zetten' hooguit onder de ouderwetse term 'jagen'. Ook van Dnjepr had hij al gehoord: "Daar moeten we heen, ze hebben met Oleg Protasov en Gennadi Litovchenko de twee grootste talenten van het land aan boord." Paul had toen op het lokale trainingsveld allang de lachers op zijn hand gekregen door aan te treden in een tenue waarop met grote letters CCCP stond geborduurd. Nou ja, ik was genoeg getriggerd om op woensdagavond 23 oktober, een week dus na België - Nederland, mee te gaan naar het Philips Stadion te Eindhoven. We hadden nog geen rijbewijs dus we gingen met de Yamaha MT van Paul, uiteraard mocht ik achterop plaatsnemen. Het stadion van PSV was ook toen al een soort van modern. Er hingen al verwarmingsbuizen aan het plafond en alles was overdekt. Wij kochten een ticket voor de L-Side, de lange staantribune tegenover de dug-outs. Het was niet eens zo druk, er zouden 18.000 fans komen, dus we konden lekker laag gaan staan en alles van dichtbij zien.
Dollen met Gerets
Toen de Belg Eric Gerets uit de kleedkamer kwam en aan zijn warming-up begon zongen de PSV-fans "Wij gaan naar Mexico" waarna de latere coach van de Eindhovenaren lachend naar zichzelf wees om te zeggen dat hij zou gaan en wij niet. Een vooruitziende blik dus. PSV had op papier best een goed elftal want spelers als René van der Gijp, Hallvar Thoresen, Michel Valke, Eric Gerets en Ton Lokhof werden aangevuld met een oerdegelijk centrum Huub Stevens / Ernie Brandts terwijl zekerheidje Jan Heintze linkerverdediger was. In de goal stond Hans van Breukelen. En dan hadden ze met Frans van Rooij ook nog eens een megatalent op de bank zitten. Toch zat PSV niet echt in een geweldige periode want men was sinds 1978 al geen kampioen meer geworden, de hunkering was daarom groot. PSV was in die tijd notabene veruit de rijkste club van het land want hoofdsponsor Philips investeerde ieder jaar een relatief groot bedrag in de selectie van de voetbalclub die ooit in 1913 nog was opgericht om de medewerkers van het bedrijf wat aan beweging te kunnen laten doen. In oktober van 1985 wist men nog niet dat een half jaar later de champagneflessen eindelijk tevoorschijn konden komen en dat meteen nog eens drie titels zouden volgen. De grote ster was er overigens niet bij tegen de 'Russen', die eigenlijk dus uit de Oekraine kwamen. Ruud Gullit was namelijk geschorst vanwege een domme rode kaart, opgelopen tegen notabene Avenir Beggen uit Luxemburg.
Protasov
Maar goed, we kwamen eigenlijk niet voor PSV maar voor de bezoekers. Paul had gewoon zijn CCCP - shirt aan op de tribune, smalend aangekeken door wat verbaasde fans van de gastheren. "Haha, daar heb je Protasov, nu zul je wat meemaken." Harder moesten we eigenlijk nog lachen om het XS-voetbalbroekje van PSV-spits Rob McDonald maar dat terzijde. Nou, ik was wel even benieuwd hoor naar die nieuwe voetbalgoden uit het verre Dnjepr. Protasov (21 jaar nog maar) maakte echter een nogal luie indruk, hij verdedigde geen meter mee. Litovchenko deed wel enorm zijn best maar eigenlijk was PSV de betere ploeg. Tot na een kwartier spelen er een foute pass (in mijn herinnering) verstuurd werd bij de gastheren en de jonge goalgetter superscherp onderschepte/reageerde en vol klasse de 0-1 achter Van Breukelen schoot. Naast mij stond een mannetje in een CCCP-shirt gelukzalig te lachen: "Wat zei ik?".
Gelijkspel
Uiteindelijk werd het geen verheffend duel. PSV knokte zich goed terug en kwam op gelijke hoogte toen de voetballend zeer beperkte McDonald van dichtbij een rebound tegen het net werkte: 1-1. PSV leek door te drukken maar weer was het Protasov, na zijn tweede sprintje van de avond, die wist te scoren: 1-2. Uiteindelijk bepaalde de oerdegelijke, en toch ook wat onderschatte Noor, Hallvar Thoresen de eindstand op 2-2. Ik vond het een leuke avond maar had niet direct het gevoel hier een soort van wereldteam in progress aan het werk te hebben gezien. Volgens Paul kwam dat echter goed: "Zet Protasov en Litovchenko bij die spelers van Dynamo Kiev en je krijgt het beste nationale team van de wereld. Zeker met Lobanovski als coach."
Krivoj Rog
Twee weken later reisde PSV naar het zuidwesten van de Sovjet-Unie, wat dus tegenwoordig Oekraine heet, maar in Dnjepr kon niet worden gevoetbald. Dat kwam omdat deze stad een soort van centrum was van nucleair onderzoek. De koude oorlog was in 1985 zo ongeveer op zijn 'heetst' dus pottenkijkers uit het met Amerika bevriende Nederland waren niet echt gewenst. Een jaar later zou overigens in het 150 kilometer verderop gelegen Tsjernobyl de grootste nucleaire ramp allertijden plaatsvinden. PSV moest daarom gaan voetballen in Krivoj Rog, een plaats ten noorden van Dnjepr. Ook daar kwamen echter zo'n 40.000 fans kijken alhoewel het leek alsof het merendeel was ingehuurd door de regering. PSV verloor met 1-0 door een goal van Litovchenko en was dus uitgeschakeld.
Een half jaar later
Acht maanden na de wedstrijden tussen PSV en Dnjepr stond het WK in Mexico op de rol en toen bleek dat mijn vriend een scherpe toekomstvisie bezat. Het Sovjet-Unie van dat toernooi speelde namelijk opwindend en zeer modern voetbal. Omdat Nederland dus niet meedeed hadden we de Sovjets gekozen als ons favoriete team. We werden meteen op onze wenken bediend toen in de eerste wedstrijd Hongarije alle hoeken van het veld kreeg te zien: 6-0. Als een stoomwals ging de formatie van Lobanovski erop en erover. We vergaapten ons aan spelers als Belanov en Zavarov die eruit zagen als nerds (dat schepte een band met ons) maar ze konden voetballen.......tjonge. De wereldtitel leek ons slechts nog een formaliteit voor onze nieuwe helden maar notabene de Belgen gooiden in de achtste finales roet in het eten. In een zelden vertoond dom tactisch optreden van de Sovjets, ze raakten het hoofd compleet kwijt, wisten onze zuiderburen met 3-4 te winnen na verlenging. Wat een domper. Vergelijkbaar met de uitschakeling van Brazilië in 1982. Maar ook hierin moesten we later Johan Cruijff gelijk geven: "Iedereen herinnert zich nog het Oranje van 1974, Brazilië 1982 en die russen in Mexico 1986. Laat dat nu net even belangrijker zijn dan met slecht spel die titel pakken." Zo terugdenkend is het eigenlijk jammer dat we tegenwoordig alles al weten van welke ploeg ter wereld dan ook. Het is toch eigenlijk veel leuker als je verrast wordt door een megatalent waar je nog nooit van gehoord had en dat je moet afreizen naar een vaag en lelijk stadion in de krochten van Roemenië dan dat je weer mag spelen in een inwisselbaar nieuw kitscherig bouwwerk dat alleen van een ander te onderscheiden is door de naam op het reclamebord ter hoogte van de middenlijn? En dat de televisie-uitzending klinkt alsof het duel aan de andere kant van de wereld wordt afgewerkt in plaats van dat de commentator net zo duidelijk binnenkomt alsof hij naast je zit. Weg verbeelding, fantasie en romantiek.
We worden een dagje ouder.